۰ تا ۱۰۰ ریال دیجیتال یا رمز ریال

در این مقاله در مورد مفهوم ریال دیجیتال صحبت میکنیم. میخواهیم بفهمیم آیا ریال دیجیتال ارز دیجیتال جدیدی است؟ آیا سرمایه گذاری بر ریال دیجیتال فکر منطقی و آینده نگرانه است؟ چه زمانی ریال دیجیتال به صورت عمومی قابل خرید و فروش است؟ و چندین سوال دیگر که در این مقاله به آن میپردازیم.

ریال دیجیتال در کیش رونمایی شد

در تاریخ تیرماه 1403، بانک مرکزی ایران با همکاری مدیران عامل بانک‌های بزرگ، از “ریال دیجیتال” رونمایی کرد. این پول الکترونیکی، مشابه اسکناس‌های رایج، تعهد بانک مرکزی به شکل دیجیتال است. این خدمت جدید در جزیره کیش آغاز به کار کرده و از تیرماه 1403 به مشتریان شبکه بانکی این امکان را می‌دهد تا بدون استفاده از پول کاغذی یا کارت بانکی، از طریق کیف پول دیجیتال ریال و با اسکن بارکد، خریدها و انتقال وجه‌های خود را انجام دهند.

مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، در این مراسم اعلام کرد که ریال دیجیتال پروژه‌ای بزرگ است و ایران را در زمره کشورهای برتر در زمینه بانکداری الکترونیک قرار داده است. وی افزود که 93.5 درصد از افراد بالای 18 سال ایرانی به خدمات بانکی دسترسی دارند و هر ایرانی به طور میانگین روزانه 5 تراکنش بانکی انجام می‌دهد. این آمار نشان می‌دهد که بانکداری الکترونیک در ایران حتی در شرایط تحریم نیز پیشرفت چشمگیری داشته است.

ریال دیجیتال به لحاظ فناوری، مشابه رمز ارزها است، اما برخلاف آن‌ها، تحت مدیریت متمرکز بانک مرکزی قرار دارد و سیاست‌های پولی بر آن اعمال می‌شود. این پول دیجیتال نیازی به ماینینگ ندارد و به صورت آنی تسویه می‌شود. این ویژگی‌ها باعث جذابیت بیشتر برای مشتریان می‌شود.

این پروژه از سال 1400 با مطالعات اولیه آغاز شد و پس از اخذ مجوزهای لازم، فاز پیش‌آزمایشی آن در سال 1401 اجرا شد. با بررسی نتایج این فاز، مرحله آزمایشی محدود از خرداد 1402 شروع شد و اکنون با مشارکت بانک‌های ملت و تجارت، در جزیره کیش به صورت گسترده‌تری اجرایی می‌شود. هدف از این اقدام، توسعه ابزارهای پرداخت خرد و تسهیل مبادلات مالی برای مردم است.

ریال دیجیتال، برخلاف پول‌های الکترونیکی رایج که نیاز به تسویه بین بانکی دارند، به محض انجام عملیات خرید، وجه را در اختیار فروشنده قرار می‌دهد. همچنین، استفاده از این روش پرداخت به دلیل استفاده از ابزارهای نوین، امنیت بالایی دارد و بسیار ساده‌تر از روش‌های رایج پرداخت کارتی است.

با این پیشرفت، ایران به عنوان یکی از پیشگامان در حوزه بانکداری الکترونیک و ارزدیجیتال در جهان شناخته خواهد شد و ریال دیجیتال به عنوان یکی از اقدامات شاخص بانک مرکزی، آثار ارزشمندی در آینده اقتصادی کشور خواهد داشت.

ریال دیجیتال چیست؟

ابهامات زیادی در خصوص درک ریال دیجیتال وجود دارد. ما به عنوان خبرنگار سعی میکنیم تعریف ریال دیجیتال را از زبان مسئولین و بانک مرکزی و در انتها از زبان نویسنده عنوان کنیم.

تعریف ریال دیجیتال از زبان بانک مرکزی:

بانک‌های مرکزی با اهداف مختلفی اقدام به توسعه پول دیجیتال می‌نمایند، که از جمله آنها می‌توان به مواردی همچون، پاسخ به نیازمندی پرداخت‌های آتی در اقتصاد دیجیتال، بهبود کارایی ابزارهای پرداخت نوین، افزایش دسترسی‌پذیری پول بانک مرکزی، مدیریت اثرات کاهش بکارگیری اسکناس در جامعه، توسعه ابزارهای پرداخت بین‌المللی با سایر کشورها، توسعه تابآوری ابزارهای پرداخت، نیل به اهدافی خاص در حوزه سیاستگذاری پولی و در مواردی مدیریت مخاطرات ناشی از رواج پول‌های خصوصی اشاره کرد. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در گام نخست، با هدف بسترسازی برای توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور و پاسخ به نیازمندیهای مربوط به حوزه پرداخت در اقتصاد دیجیتال، اقدام به توسعه ریال دیجیتال می‌کند.

عباس آشتیانی مدیر عامل انجمن بلاک چین:

ریال دیجیتال شکلی از انتشار پول است که می‌توانست به شفافیت اقتصادی کمک کند و میزان در گردش ریال را نشان دهد. همچنین می‌توانست نظام‌های پرداخت را دچار تحول کند و سیستم پرداخت P2P را برای کاربران فراهم کند. همچنین می‌توانست وام‌دهی و قابلیت برنامه‌ریزی پول را دچار تحول کند.

کامیار شرفی عضو هیات مدیره انجمن بلاکچین و رمزارز ایران:

ریال دیجیتال هیچ ارتباطی با فناوری بلاکچین ندارد و تنها نسخه‌ای از پول دیجیتال است که از برخی از ویژگی‌های بلاکچین استفاده کرده است. از نظر کامیار شرفی رمزریال تنها ابزار و شکل جدیدی از پول است بنابرین نمی‌تواند تغییر خاصی در نظام اقتصادی کشور ایجاد کند.

نظر نویسنده، مهدی عباس زاده :

اما به نظر من ریال دیجیتال یک اسکناس دیجیتال است که قابل کنترل است ! پروژه ای که تقریبا اسم بلاک چین را یدک می کشد. بیت کوین و اولین رمز ارز ها همیشه با هدف تمرکز زدایی و عدم کنترل حساب های مالی توسط بانک مرکزی ساخته شده است. چیزی که کاملا با سیستم ریال دیجیتال منافات دارد. پس اینجا ما با یک سیستم مالی سنتی طرف هستیم که قابل کنترل است و در پوسته مدرن امروز دیجیتالی شده. این پروژه میتواند حتی به ضرر صرافی ها و رمز ارز های دست مردم شود و محدودیت های جدیدی بر صرافی ها اهمال کند. البته هنوز هم بعد از چند سال ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد.

آیا ریال دیجیتال همان ارز دیجیتال ریال است؟

خیر «ارز دیجیتال ریال» و «رمز ارز بومی» و یا «رمز ریال» که چندین سال پیش مطرح شده بود، به یک رمز ارز جدید اشاره می کند که قیمت آن الزاما با ریال اسکناس یکسان نیست! اما امروزه مفهوم ریال دیجیتال را داریم که نوعی ارز دیجیتال بانک مرکزی است و قیمت آن معادل ریال اسکناس است. این اسکناس دیجیتالی توسط بانک مرکزی ساخته شده و تحت مدیریت بانک مرکزی قرار خواهد داشت.

مقایسه بیت کوین، تتر و ریال دیجیتال

این فرم پول، ارزش مستقلی نداشته و ارزش آن توسط بازار تعیین نمی‌شود. همچنین ریال دیجیتال مشابه بیت کوین یا هر نوع رمز ارز غیرمتمرکز دیگری نیست که توسط جامعه خودمختار و مستقل مدیریت می‌شوند.

نام پول ریال دیجیتال بیت کوین تتر
نوع پول CBDC آن استیبل کوین استیبل کوین
کنترل قیمت توسط بانک مرکزی میشود نمی شود نمی شود
کاربرد در پرداخت های روزمره دارد ندارد دارد
توکن سازی و عرضه عمومی می شود می شود می شود

ریال دیجیتال چه مزایا و ضرر هایی خواهد داشت؟

ریال دیجیتال عملا همان اسکناس و دارایی ریالی است که امروزه با آن سرو کار داریم. فقط به صورت توکنیزه شده و دیجیتالی. اما ریال دیجیتال به نسبت پول کاغذی میتواند راحت تر مبادله شود. از طرفی خطر سرقت اسکناس کاغذی بیشتر از ریال دیجیتال است. ریال دیجیتال احتمالا در صرافی های خاص عرضه و قابل خرید و فروش خواهد بود و دارایی یک فرد احراز هویت شده بدون اجازه مالک به فرد دیگری منتقل نخواهد شد. اما اگر این کار به درستی انجام نشود میتواند منجر به ساده سازی پولشویی نیز شود.

همچنین ممکن است کشور هایی که با ایران روابط دیپلماتیک خوبی دارند، پشتیبانی از ریال دیجیتال را بپذیرند که در نهایت منجر به تبادل دارایی کاربران و تجار ایرانی با کشور های دیگر شود. البته برای تاجران همیشه ارز های با ثبات اولویت است، اما ممکن است تسهیلات خاصی برای استفاده کنندگان از ریال دیجیتال قائل شوند.

مشکل اصلی ریال دیجیتال جدید بودن و گنگ بودن این فناوری است. به گونه ای که برای کشف تمامی قابلیت ها و مشکلات این پول باید حتما به صورت مقدماتی در تعداد کمی آزمایش شود و درصورت رفع مشکلات به صورت عمومی و گسترده عرضه شود.

همچنین استفاده از شبکه بلاک چین خطرات مختلفی از جمله هک و نفوذ و امکان افشای دارایی کاربران خواهد داشت.

پیش بینی قیمت آینده ریال دیجیتال

با توجه به اینکه گفتیم ریال دیجیتال یک رمز ارز جدید با قیمت متقاوت از ریال واقعی نیست، پس قیمت آن توسط عرضه و تقاضای بازار تعیین نمی شود و بیشتر از هر چیزی به سیاست های حاکمیتی و دولتی بستگی دارد. تحریم ها و وضعیت روابط بین المللی با کشور های دیگر هم تاثیر مستقیمی بر ارزش ریال و ریال دیجیتال خواهد داشت.

بنابر این درصورت رشد ارزش ریال در آینده قیمت ریال دیجیتال هم افزایش خواهد یافت.

ریال دیجیتال از نگاه رسانه ها

سایت میهن بلاک چین تاریخچه کاملی از ریال دیجیتال ارائه داده که در ادامه میخوانیم:

تاریخچه ریال دیجیتال از نگاه میهن بلاک چین از ابتدای سال 1401

۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱: علی صالح‌آبادی، رییس کل بانک مرکزی در دیدار با فعالان فین‌تک اعلام کرد مباحثی از جمله قراردادهای هوشمند، درآمدهای غیر مشاع و نظارت بر تسهیلات شبکه بانکی از جمله مواردی است که با همکاری فناوریهای حوزه مالی می‌تواند منجر به تغییرات در حوزه پول و بانکداری شود‌. وی افزود اخیرا سندباکس (چارچوب نظام محیط‌‌ آزمون تنظیم‌گری) بانک مرکزی در شرکت ملی انفورماتیک تصویب شده است و به زودی راه‌اندازی خواهد شد که اقدام بسیار خوبی است و می‌تواند به این تعامل کمک کند.
۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱: رضا باقری اصل معاون وزیر ارتباطات اعلام کرد طی جلسه‌ای که با کمیسیون راهبری اقتصاد دیجیتال مجلس برگزار شد، مقرر شد تا طرح «دارایی‌های دیجیتال» مجلس با پیش نویس رمز ارز دولت ادغام شود و توسط کمیته دارایی‌های دیجیتال بررسی و نهایی شود.
۹ خرداد ۱۴۰۱: علی صالح آبادی، رییس کل بانک مرکزی اجرا شدن رمزریال را برای شهریور ۱۴۰۱ پیشبینی کرد. این مرحله تست رمزریال به صورت آزمایشی از یکی از مناطق آغاز می‌شود و بعد به سراسر کشور تسری خواهد یافت.

۱۸ خرداد ۱۴۰۱: مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی استفاده از قراردادهای هوشمند در رمزریال را از دستورات کار بانک مرکزی دانست.
۱۲ تیر ۱۴۰۱: سید احسان خاندوزی وزیر امور اقتصاد و دارایی اعلام کرد سند رمز ارزش‌ها در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت در ۵ فصل و ۳۰ ماده نهایی شده و تنها یکی دو بند آن نیازمند مجوز مقام قانون‌گذار است که ارسال می‌شود.

۱۴ تیر ۱۴۰۱: غلامرضا مرحبا، سخنگوی کمیسیون اقتصادی اظهار کرد رمزریال قابلیت استخراج یا سرمایه‌گذاری ندارد و در واقع شکلی از پول اسکناسی خودمان است.

۲۲ تیر ۱۴۰۱: حمد حسن آصفری ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏نماینده مردم اراک در توییتی اظهار داشت که تصمیم به تغییر بنیادین نوع پول و تبدیل آن به ماهیتی دیجیتال و هوشمند با عنوان رمز ریال علاوه بر مغایرت با اصول قانون اساسی و شرع مبین اسلام، در حیطه اختیارات شورای عالی پول و اعتبار نمی‌باشد.

۱۰ مرداد ۱۴۰۱: در نشست خبری رویداد بین المللی تکنوبلاک نماینده دومای روسیه بیان کرد که بانک‌های ایرانی در حال حاضر در روسیه فعال هستند و فعالیت دارند و براساس اطلاعاتی که به دست آوردیم امکان استفاده از رمزریال برای روسیه وجود دارد. وی ادامه داد سیاست روسیه این است که قوانین مورد نظر درباره استفاده از انواع رمز ارزها را تا پایان سال تکمیل کند.
۳ شهریور ۱۴۰۱: نسخه اول پیش نویس سند ریال دیجیتال از طرف بانک مرکزی منتشر شد. مطابق با آن:
هر واحد ریال دیجیتال، بدهی مستقیم بانک مرکزی به دارنده آن تلقی می‌شود و همواره معادل یک ریال ارزش خواهد داشت.
در حجم مشخصی توسط بانک مرکزی تولید و آماده توزیع بین بانکهای متقاضی خواهد بود (توزیع مشابه با اسکناس خواهد بود).
مشتریان از طریق تبدیل وجه نقد یا سپرده خود نزد بانکها به ریال دیجیتال، مقدار مشخصی ریال دیجیتال را به کیف ریال دیجیتال خود منتقل می‌کنند.
هیچ‌گونه سود یا بهره‌ای به ریال دیجیتال پرداخت نمی‌شود.

۲۳ شهریور ۱۴۰۱: رییس کل بانک مرکزی اعلام کرد مرحله قبل از آزمایش رسمی برای رمز ریال، در دو بانک ملی و ملت و با دو فروشگاه با مبلغ یک میلیارد تومان از یک هفته پیش آغاز شده است.

۲۳ آذر ۱۴۰۱: بانک مرکزی نسخه دوم پیش‌نویس سند ریال دیجیتال را منتشر کرد. مطابق این نسخه:
از شبکه بلاکچینی برنا برای زیر ساخت ریال دیجیتال استفاده شده است.
ریال دیجیتال مشتریان بانک‌ها در حساب بانکی نگهداری نمی‌شود، بلکه در کیف ریال دیجیتال نزد خود مشتریان نگهداری شده و در اثر انجام تراکنش ریال دیجیتال، به کیف‌ پول‌های مختلف منتقل می‌شود.
کاربران شبکه برای انجام یک تراکنش نیاز به احراز هویت و فعال‌سازی کیف ریال دیجیتال خود دارند.
بانک مرکزی الگوریتم تاب‌آوری کاربردی حملات بیزانس را برای فرآیند پردازش تراکنش‌های خود برگزیده است.

ایسنا در خصوص اهداف بانک مرکزی ایران از انتشار ریال دیجیتال اینگونه نوشت:

اهداف بانک مرکزی ایران از انتشار ریال

یکی از اهداف بانک مرکزی از توسعه این ابزار، فعال‌سازی ظرفیت برنامه‌پذیری پول در ذیل کارکردهای اقتصاد دیجیتال است. اگرچه ارائه این خدمت در خصوص گونه‌های مختلفی از پول دیجیتال امکان پذیر است بنابراین فعال‌سازی این ظرفیت در خصوص پول مبتنی بر توکن منتشر شده از طریق فناوری دفترکل توزیع شده و زنجیره بلوک قابلیت توسعه کم هزینه‌تری داشته و تجارب متعدد پیاده‌سازی این ظرفیت روی انواع توکن‌های منتشر شده بر بستر این فناوری موجود و در دسترس است. همچنین، بسترهای مبتنی بر فناوری دفترکل توزیع شده به علت به کارگیری سازوکار اجماع در فرآیند تایید تراکنش‌ها از امنیت بسیار بالایی برخوردار بوده و در عین حال به دلیل ثبت اطلاعات در قالب بلوک‌های اطلاعاتی پیوسته در این شبکه، امکان رهگیری هر نوع تغییراتی در زنجیره اطلاعاتی ثبت شده وجود دارد.

بانک مرکزی در آخر اعلام کرده است که این ویژگی‌ها در کنار سرعت قابل قبول این شبکه و امکان فعال‌سازی ظرفیت‌های گسترده پردازشی از طریق افزونگی مدیریت شده در زیرساخت‌ها، زنجیره‌ بلوک را به عنوان یکی از مناسب‌ترین بسترها جهت انتشار پول دیجیتال بانک مرکزی معرفی می‌کند.

لازم به ذکر است که توکن یک موجودیت دیجیتال است که یک ارزش مجازی یا واقعی را روی یک بستر فناوری نمایندگی می‌کند و معمولا با کاربردها و اهداف مختلف انتشار می‌شود.

تجارت نیوز در خصوص نحوه کارکرد ریال دیجیتال نوشت:

ریال دیجیتال چگونه کار می‌کند؟

ریال دیجیتال در نسخه کنونی خود، ذیل تعریف پول دیجیتال بانک مرکزی مبتنی بر توکن قرار می‌گیرد. ریال دیجیتال، شکل دیجیتال اسکناس است که در چارچوب قانون پولی و بانکی کشور و با رعایت کلیه ضوابط ناظر بر انتشار اسکناس منتشر می‌شود.

ریال دیجیتال ارائه شده توسط بانک مرکزی، شکل دیجیتالی اسکناس بوده و جزئی از پایه پولی است. از این رو امتیاز انتشار آن در انحصار بانک مرکزی و مبتنی بر پشتوانه‌های قانونی، تعهد مستقیم بانک مرکزی خواهد بود.

ریال دیجیتال بانک مرکزی باتوجه به گستردگی عملیاتی، ذینفعان و بازیگران متعددی را به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با خود همراه خواهد کرد. ذینفعان اصلی ریال دیجیتال شامل بانک مرکزی، بانک‌ها و موسسات اعتباری، تامین‌کنندگان فنآوری و کاربران عادی و تجاری هستند. این مدل از یک الگوی توزیع شده پیروی می‌کند و نقش راهبر این زیستبوم را بانک مرکزی ایفا خواهد کرد.

خبرآنلاین درمورد اینکه ریال دیجیتال چه زمانی در اختیار کل مردم قرار می‌گیرد؟ نوشت:

ریال دیجیتال چه زمانی در اختیار کل مردم قرار می‌گیرد؟

مهران محرمیان افزود: در خصوص ریال دیجیتال همین اکنون برای تعدادی از افراد فعال است و با آن تراکنش انجام می‌دهند و با توجه به سپید نامه در حال دریافت اطلاعات هم هستیم، ولی در عین حال پروژه هم عملیاتی است.

وی اضافه کرد: تعداد محدودی از این ریال دیجیتال در حال استفاده است به طور مثال برخی کارمندان بانک‌ها از این جهت که بازخورد بگیریم که مشکل یا مسئله ای فنی وجود دارد یا خیر در حال استفاده از آن هستند به ویژه در زمینه استاندار سازی یک سری موارد و تجربه کاربری که مشتریان راحت بتوانند کار خود را انجام دهند.

محرمیان بیان کرد: به طور کلی کار در حال پیش رفتن است مراحل بعدی به زودی شروع خواهد شد تعداد نفرات را یک افزایش قابل ملاحظه‌ای خواهیم داد، ولی برای این که برای کل مردم عملیاتی شود نمی‌توان زمان دقیقی گفت چرا که بستگی به خروجی‌های پروژه دارد.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی اظهار کرد: پولی که تا به حال اسکناس بوده زمانی که به اسکناس دیجیتال تبدیل می‌شود قابلیت برنامه ریزی را پیدا می‌کند و طبیعتا قابلیت نوآوری هم دارد و می‌توان در آن بیزینس‌های جدیدی را تعریف کرد که همه این موارد به توسعه اقتصاد دیجیتال کمک می‌کند.

او گفت: نکته مهم این است که ما جزو کشورهای پیشرو در این زمینه هستیم بانک مرکزی‌های زیادی هستند که در این زمینه کار می‌کنند، اما بانک مرکزی ما در این زمینه نسبتا جلوتر است.

ایرنا هم در تیتر جنجالی معاون فناوری بانک مرکزی: عجله‌ای در اجرای «ریال دیجیتال» نداریم نوشت:

به گزارش ایرنا، «مهران محرمیان» در نشست خبری نهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت در پاسخ به خبرنگار ایرنا در خصوص سرانجام ریال دیجیتال اظهار داشت: «ریال دیجیتال» از شهریورماه عملیاتی شده و اقدامات مختلف از حیث امنیتی و فنی بین شبکه بانکی انجام می‌شود تا مشکلی را شاهد نباشیم.

وی افزود: هم اکنون ارز دیجیتال در مرحله آزمایشی است و افراد جدید به صورت تدریجی به آن اضافه می‌شوند و عجله‌ای در این زمینه نداریم و در کل دنیا نیز اقدامات در این حیث آرام‌تر انجام می‌شود.به گفته این مقام بانکی معامله با ریال دیجیتال انجام شده و تعداد آن محدود بوده است.

درپایان دوست داریم نظر شما کاربران عزیز میهن سیگنال را در خصوص ریال دیجیتال بدانیم. آیا به نظر شما ریال دیجیتال فرصت سرمایه گذاری خوبی است؟