آشنایی با امواج الیوت (قسمت اول)
آر.ان. الیوت صاحب نظریه قانون امواج در سال ۱۹۳۸ برای اولین بار در کتاب خود اقدام به بیان نظریه‌ای نمود که بعدها این نظریه تکامل‌یافته در قالب قانونی به نام خود او شهرت یافت و امروزه ما از آن تحت عنوان قانون امواج الیوت یاد می‌کنیم.
در این مجموعه مقاله قصد داریم در بخش نخست به معرفی اصول اولیه و قوانین ابتدایی الیوت و پس‌ازآن در بخش دوم به معرفی رایج‌ترین الگوهای الیوت در تحلیل تکنیکال به همراه قوانین، خطوط راهنما و مصادیق هرکدام از آن‌ها بپردازیم. همچنین در ابتدای امربر خود لازم می‌دانیم متذکر شویم که مقوله امواج الیوت جزء مباحثی است که در عین وسعت از تعمق نیز برخوردار است و لذا برای فائق آمدن بر آن به چیزی بیش از مطالعه یک مقاله نیاز داریم؛ ازاین‌رو شاید از ادای حق این مبحث در قالب مقاله‌ای که به قلم ایجاز به رشته تحریر درآمده است، معذور باشیم.
اساس نظریه امواج الیوت بر مبنای چرخه و حرکات تکرارشونده بناشده است که ریشه درگذشته دارند و بر این باورند هرکجا که جنب‌وجوش مردم ازدیاد یابد، حرکت‌ها بر اساس قاعده‌ای شکل می‌گیرند که به موج تشبیه می‌گردد. بازار سرمایه نیز به‌عنوان یکی از بارزترین جولانگاه‌های بشری، تجلی این قانون به‌حساب می‌آید.
یکی از مهم‌ترین الگوهای موجی در این روش که به‌نوعی پایه، اساس و شاکله بقیه الگوها را تشکیل می دهد، الگوی پنج موجی است که از سه موج موافق جهت و دو موج مخالف جهت روند تشکیل شده است.
الگوی پنج موجی
در حالت کلی موج ها به دو دسته کلی یعنی موج های جنبشی و موج های اصلاحی تقسیم می گردند. موج‌های جنبشی هم‌راستا با روند هستند مانند یک موج پنج‌تایی صعودی در یک‌روند صعودی و موج‌های اصلاحی در خلاف جهت روند هستند و عموماً از ۳ موج تشکیل می‌گردند که برآیند آن‌ها به‌عنوان موج اصلاحی نام‌گذاری می‌گردد.
در مقیاس کوچک‌تر هر موج جنبشی و اصلاحی خود به امواج کوچک‌تری تقسیم می‌شود، به‌عنوان‌مثال در شکل فوق موج جنبشی سبزرنگ خود به یک موج پنج‌تایی تقسیم می‌شود که سه تاب آن موافق با روند صعودی موج پنج‌تایی هست و دوتای آن مخالف موج پنج‌تایی صعودی است. همچنین در موج اصلاحی با در نظر گرفتن بزرگنمایی شاهد این هستیم که خود آن از سه موج تشکیل‌شده است که دوتای آن موافق با روند نزولی هست و یک موج مخالف روند نزولی در خود دارد.
همان‌طور که ملاحظه کردیم جنبشی و اصلاحی بودن موج به صعودی یا نزولی بودن آن وابسته نیست و به جهت‌گیری آن نسبت به موج بزرگ‌تر و روند غالب آن بستگی دارد و در مثال فوق شاهد آن هستیم که یک موج صعودی در یک‌روند نزولی موج اصلاحی شناخته می‌شود.
این بزرگنمایی در موج‌ها را می‌توانیم ادامه دهیم و در هر مرحله موج بزرگ‌تر به امواج کوچک‌تر از جنس جنبشی و اصلاحی تقسیم می‌گردد بنابراین با بزرگنمایی یک موج ۸ تایی خواهیم دید که خود آن از ۳۴ موج و با ادامه بزرگنمایی از ۱۴۴ موج تشکیل‌شده است.
برای دسته‌بندی و بیان مختصات نقاط مختلف از مقیاسی استفاده می‌کنیم که به ترتیب سطوح به شرح زیر است:
- سوپر سیکل بزرگ
- سوپر سیکل
- سیکل
- اصلی
- متوسط
- مینور
- خرد
- ذره
- ریز ذره
شاید در عمل از تمام این سطوح استفاده نکنیم ولی اکثر آن‌ها استفاده عملیاتی دارند که نماد هر یک از آن‌ها بدین شرح است:
- سوپر سیکل: (I) (II) (III) (IV) (V) (A) (B) (C)
- سیکل: I II III IV V A B C
- اصلی: [۱] [۲] [۳] [۴] [۵] [A] [B] [C]
- متوسط: (۱) (۲) (۳) (۴) (۵) (a) (b) (c)
- مینور: ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ A B C
- خرد: i ii iii iv v a b c
- ذره: ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ a b c
درست مانند مختصات جغرافیایی که برای تعیین یک نقطه مختصات طولی و عرضی عنوان می‌شود برای تعیین یک نقطه زمانی در یک روند نیز از قواعد فوق پیروی می‌کنیم. مثلاً زمانی که درباره شاخص کل بورس تهران به ترتیب علائم (III) نشان‌دهنده موج سوم از سوپرسیکل، I موج اول سیکل، [۵] موج پنجم از اصلی، از متوسط موج (c)، از مینور A، از خرد b و از ذره موج سوم را می‌توانیم مشخص کنیم درواقع با این نشانه‌ها می‌توانیم به یک برهه دقیق زمانی از یک روند کلی اشاره‌کنیم.
قوانین موج شماری در امواج الیوت:
در اینجا به برخی از قوانین موج شماری اشاره می‌کنیم:
- هر موج اصلی باید بالاتر از موج اصلی ماقبل خود تمام شود
- موج b نمی‌تواند بالاتر از موج ۵ تمام شود (اگر اتفاق افتاد یعنی موج ۵ هنوز تمام نشده)
- موج c باید پایین‌تر از موج a تمام شود
- موج سوم نمی‌تواند کوچک‌ترین موج بین ۵ موج افزایشی باشد
- موج چهارم نمی‌تواند وارد محدوده موج یک شود
- سقف موج ۳ باید بالاتر از ۱ باشد
- در صورتی موج اول سه‌تایی می‌تواند باشد که موج بعدی یا قبلی از ۵ ریزموج تشکیل‌شده باشد
- اصلاح یک موج نمی‌تواند تمام موج قبلی را در بربگیرد و اصلاح اجازه ندارد بیش از ۸۸ درصد باشد
چند قاعده در امواج الیوت
تا به اینجای کار گفتیم که موج‌ها بر دو نوع جنبشی و واکنشی (اصلاحی) هستند هرگاه موج در جهت موافق موج بزرگ‌تر خود حرکت کند به آن موج جنبشی و هرگاه در جهت مخالف موج بزرگ‌تر از خود حرکت کند موج واکنشی یا اصلاحی گوییم و این مقوله به صعودی یا نزولی بودن موج بستگی ندارد.
اما چند قاعده کلی در مبحث امواج الیوت وجود دارد اول آنکه هیچ‌گاه موج‌های ۲ و ۴ به‌اندازه ۱۰۰% موج قبل از خود نزول نمی‌کنند (در موج‌های جنبشی) و عموماً بیشترین میزان طول‌موج مربوط به موج سوم است و این موج نمی‌تواند کوتاه‌ترین موج بین موج‌های ۱، ۳ و ۵ باشد.
موج‌های جنبشی خود به دو نوع موج‌های حرکتی و مثلث‌های مورب تقسیم می‌شوند که اغلب آن‌ها جزء موج‌های حرکتی هستند. در موج‌های حرکتی موج ۴ هیچ‌گاه نمی‌تواند وارد حریم موج ۱ شود (به این حالت اورلپ گویند که حالت خیلی نادری است).
چند قانون دیگر نیز وجود دارد که در ادامه به بیان آن‌ها خواهیم پرداخت اما قبل از آن نیاز هست تا توضیحی درباره مصداق قانون و خطوط راهنما بدهیم. قانون به مجموعه اصولی گفته می‌شود که هیچ‌گاه نقض نگردد حتی یک‌بار! و اگر قانون سال‌ها بدون مثال نقض باقی بماند اما تنها یک مورد نقض آن مشاهده شود دیگر قانون به‌حساب نمی‌آید و در خوش‌بینانه‌ترین حالت با یک درجه نزول و به خطوط راهنما مبدل می‌گردد که در این مقاله به معرفی قوانین کلی و در مقاله دوم به معرفی برخی از خطوط راهنما و قواعد ۱۴ گانه الیوت خواهیم پرداخت.
قانون امتداد
این قانون بیانگر این مطلب است که همیشه ۱ موج از ۳ موج فرعی دارای طول بیشتری است. (البته به یاد داشته باشید که در مقیاس کوچک‌تر و با یک بزرگنمایی خود این موج بلندتر نیز به یک موج پنج‌بخشی کوچک‌تر تقسیم می‌گردد).
قانون کوتاه‌شدگی
زمانی است که‌موج پنجم نتواند به حدی فراتر از موج سوم صعود کند که معمولاً این حالت پس از موج‌های سومی اتفاق می‌افتد که بسیار بلند و قوی هستند.
مثلث‌های مورب
این مثلث‌ها به دلیل ماهیت اصلاحی‌ای که دارند علی‌رغم جنبشی بودن، حرکتی به‌حساب نمی‌آیند و خود به دو نوع مثلث مورب خاتمه دهنده و مثلث مورب پیشتاز تقسیم می‌شوند که همان‌طور که از نامشان مشخص است مثلث‌های خاتمه دهنده در انتهای یک‌روند و مثلث‌های پیشتاز در ادامه یک روند ظاهر می‌شوند.
موج اصلاحی
این حالت مستلزم وجود ۳ موج است که در خلاف روند موج غالب خود باشند. این دسته از امواج خود به ۴ دسته تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
- Double sideway
- triangle
- flat
- zigzag
اصلاحی‌های مرکب یا double sideway در امواج الیوت
سه تایی دوگانه یا سه‌گانه نامی است که برای این الگو در نظر گرفته‌شده است. تصور کنید خود الگوهای اصلاحی می‌توانند از ترکیب ساده‌ای مثل زیگزاگ، پهنه و مثلث تشکیل شوند که به آن‌ها سه تایی دوگانه یا سه‌گانه گویند.
در این الگوها، هر الگوی ساده اصلاحی با حروف Z، Y و w نشان داده می‌شود و هر موج واکنشی نیز با x به نمایش درمی‌آید.
الگوی اصلاحی مثلث یا triangle در امواج الیوت
این الگو دارای ۵ موج است که هرکدام از ۳ موج فرعی تشکیل‌شده‌اند و عموماً با ریتم (۳-۳-۳-۳-۳) ظاهر می‌گردند و با حروف a, b, c, d, e نام‌گذاری می‌شوند. برای درک بهتر تصویر این الگو اگر از a به c و از b به d خطی فرضی را امتداد دهیم این شکل حاصل می‌گردد.
همچنین امواج ۵ گانه این الگو عموماً اورلپ هستند یعنی به حریم هم دیگر وارد می‌شوند. مثلث‌ها در حالت کلی به ۲ نوع همگرا و واگرا تقسیم می‌شوند که خود مثلث‌های همگرا دارای ۳ دسته یعنی متقارن، کاهشی و افزایشی هستند:
درواقع مثلث‌های متقارن به شکل افقی و مثلث‌های کاهشی و افزایشی به شکل مورب ظاهر می‌شوند که چارتی است برای تفکیک بهتر این دو از واژه مثلث و کنج استفاده می‌کند.
پهنه یا flat
همان‌طور که در نام‌گذاری این الگو نیز اشاره‌شده این الگو ازنظر زمانی کمی عریض‌تر از الگوهای دیگر بوده و عموماً به شکل ۵-۳-۳ ظاهر می‌شوند و اصطلاحات کمی را اعمال می‌نماید. جولانگاه این الگو معمولاً در موج ۴ و بعد از یک موج قدرتمند ۳ است.
زیگزاگ
این الگو تنها الگوی سه موجی کاهشی ساده در یک بازار افزایشی است و با A-B-C نمایش داده می‌شود. در ساختار این الگوی ۵-۳-۵، به ترتیب شاهد ۵ موج فرعی، ۳ موج فرعی و ۵ موج فرعی هستیم.
همچنین در یک روند نزولی الگوی زیگزاگ به شکل صعودی و خلاف قاعده‌ای که بالا عنوان شد ظاهر می‌گردد.
بعضاً شاهد ظهور دو یا حداکثر سه زیگزاگ متوالی هستیم و این زمانی رخ می‌دهد که زیگزاگ اول به هدف پیش‌بینی‌شده نرسیده باشد.
قاعده سقف و کف ارتدکس در امواج الیوت
گاهی اوقات انتهای الگو به حد بالا (سقف) یا حد پایین (کف) قیمت نمی‌رسد که با توجه شرایط ایجاد این الگو را سقف یا کف ارتدکس می‌گویند.
جمع‌بندی
تا به اینجای امر ما دو کارکرد حرکتی و اصلاحی همچنین دو حالت جنبشی و اصلاحی را برای امواج معرفی کردیم و شیوه نمایش و محل ظهور آن‌ها را شرح دادیم و تأکید کردیم که موج‌های اصلاحی در حالت اصلاح و امواج حرکتی در حالت جنبشی نمایان می‌گردند و اصطلاحات رایج جهت نام‌گذاری هرکدام از آن‌ها را بیان کردیم که به‌صورت خلاصه به شرح زیر هستند:
- نشانه‌های نمایش امواج جنبشی و حرکتی در نمودار با اعداد عبارت‌اند از: ۵،۳،۱ و با حروف عبارت‌اند از: Z,Y, W, E, C, A که موج‌های ۵،۳،۱ در الگوهای مثلث مورب خاتمه دهنده ظاهر می‌گردند.
الگوی پهنه اصلاحی با موج A، همچنین در مثلث‌ها با موج‌های A, C, E و موج‌های زیگزاگ دوگانه و اصلاح‌های دوگانه را با Y, W نمایش می‌دهیم و همچنین زیگزاگ‌های سه‌گانه و اصلاح‌های سه‌گانه را با موج Z نمایش می‌دهیم.
- جهت نمایش امواج اصلاحی با اعداد از ۲ و ۴ همچنین با حروف از B, D, X استفاده کردیم.
منبع :
elliottwave.com