در این مقاله می‌خواهیم به بررسی بزرگ‌ترین محدودیت‌ها و مشکلات صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی بپردازیم. موضوعی که به علت تجاری بودن اکثر محتواهای این حوزه به آن پرداخته نشده یا به علت اسپانسری برخی رسانه‌های داخلی، معمولاً در مقایسه امکانات و ویژگی‌های صرافی‌های ایرانی، بسیاری از مشکلات صرافی‌های ایرانی نادیده گرفته شده است.
بعد از تحریم‌ها و مشکلاتی که صرافی‌های خارجی از قبیل صرافی بیترکس [منبع] و بایننس [منبع] برای کاربران ایرانی به وجود آوردند، صرافی‌های ایرانی زیادی به وجود آمدند که هرکدام پلتفرم اختصاصی خود را به‌صورت جداگانه ایجاد کردند که ویژگی‌ها و امکانات متفاوتی دارند؛ بنابراین تصمیم گرفتم در یک مقاله جامع کلیه مشکلاتی که شخصاً با صرافی‌های مختلف ایرانی تجربه کرده‌ام را برای شما بیان کنم. امیدوارم بیان این مشکلات گام کوچکی در جهت رشد و توسعه بیشتر اکوسیستم رمزارزها باشد.
قانون رمز ارزها؛ کور گره اصلی ماجرا
همان‌طور که می‌دانید در قوانین رسمی جمهوری اسلامی ایران خریدوفروش ارزهای دیجیتال توسط مؤسسات رسمی زیرمجموعه بانک مرکزی ممنوع است، اما برای خریدوفروش مردم تا موقع نگارش این مقاله هیچ قانونی تصویب نشده. به همین دلیل باتوجه‌به این خلأ بزرگ قانونی نظارت دقیق و مدونی بر صرافی‌های ارز دیجیتال وجود ندارد. در نتیجه شرایط تخلفات مختلف وجود دارد درحالی‌که رسیدگی به مشکلات مردم در مورد رمزارزها، صرافی‌های رمزارز و دعواهای ازاین‌قبیل به سادگی امکان‌پذیر نیست.
هرچند در رسانه‌ها و اخبار صدا و سیما از مسئولین بارها و بارها شنیده ایم:
دولت «بیت‌کوین» را به رسمیت شناخته است. [منبع: خبرگزاری مهر]
اما هنوز هیچ قانونی به‌صورت مکتوب در جهت حمایت از رمزارزها و معامله گران تصویب نشده است. یکی از مستندهای دال بر این موضوع نوشته سایت پلیس فتا در خصوص جرائم مربوط به رمز ارزهاست:
در حال حاضر برای این مبحث جرم‌انگاری انجام نشده است ولی هنوز هم ورود به حوزه و بازار ارزهای دیجیتال برای بانک‌ها، مؤسسات مالی و صرافی‌ها غیرمجاز است. [منبع: پلیس فتا]
از طرف دیگر، سازمان‌ها و نمادهایی که باعث اعتماد مردم به فروشگاه‌ها و سایت‌های اینترنتی می‌شوند مانند اینماد و یا لوگوی ساماندهی برای ردیف شغلی صرافی‌های رمزارز هنوز تعریف نشده‌اند، در نتیجه مردم نمی‌توانند به یک صرافی ایرانی معتبر به‌صورت ۱۰۰% اعتماد کنند.
دست‌کاری مصلحتی و موقتی قیمت‌ها
در این چند سال تجربه من با صرافی‌های ایرانی، متوجه شدم که صرافی‌های ایرانی در برخی اوقات فاصله زیادی بین قیمت خریدوفروش ارزهای دیجیتال در صرافی خودشان نسبت به صرافی‌های بین‌المللی به وجود می‌آورند. برای مثال زمانی که بعد از یک چرخه صعودی اقبال اکثریت مردم به فروش رمزارزهاست، قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌های ایرانی به کمترین فاصله با قیمت صرافی‌های بین‌المللی می‌رسد و برعکس در پایان سیکل‌های نزولی که مردم اقبال بیشتری به خرید ارزهای دیجیتال مختلف دارند، قیمت برخی از کوین‌ها و توکن‌ها به در صرافی‌های داخلی به بیشترین فاصله با صرافی‌های بین‌المللی می‌رسد.
البته این مورد تا حدودی به علت ماهیت غیرمتمرکز رمزارزها اجتناب‌ناپذیر است و در صرافی های بین المللی هم این موارد به کرات دیده شده[منبع: کوین دسک]، اما بعضی از صرافی‌ها آستانه مجاز را به‌شدت رد می‌کنند.
همچنین نرخ تتر از دلار آمریکا در زمان‌های مختلف فاصله می‌گیرد. برای مثال در زمان‌هایی که فرصت‌های خرید خوبی به‌حساب می‌آید، قیمت تتر از قیمت دلار گران‌تر می‌شود و تهیه تتر برای کاربران مشکل‌تر می‌شود.
کارمزدهای دلخواه
به دلیل کمبود نظارت بر صرافی‌های رمزارز ایرانی نرخ کارمزد صرافی‌ها به‌شدت متفاوت است. مثلاً برخی از صرافی‌ها مثل صرافی بیتستان نیم درصد کارمزد می‌گیرند و برخلاف آن، صرافی نوبیتکس فقط چهاردهم درصد کارمزد دریافت می‌کند که این نشان می‌دهد برخی صرافی‌ها تا ۱۰ برابر صرافی‌های دیگر کارمزد دریافت می‌کنند.
همچنین گاهی اوقات به علت نظارت کم یا به‌صورت عمدی، برخی از شبکه‌های بلاکچین را از دسترس خارج می‌کنند. مثلاً شما می‌خواهید یک ارز دیجیتال را از بستر اصلی خود خارج کنید اما موقع برداشت از صرافی متوجه می‌شوید که باید از شبکه‌های بلاکچین دیگر این ارز استفاده کنید. این اختلالات معمولاً به‌صورت چندساعته و یا حتی چندروزه است که منجر به پرداخت کارمزدهای گزاف می‌شود.
تأخیر در برداشت و پرداخت
درخواست برداشت به‌صورت ریالی معمولاً به سیکل پایا و شبکه بانکی وابسته است اما برداشت به‌صورت رمزارز معمولاً به دلیل تأیید اپراتور حداقل یک روز کاری طول می‌کشد که این منجر به تغییر نرخ کارمزد در شبکه می‌شود. البته در برخی صرافی‌های ایرانی مثل صرافی والکس و نوبیتکس این امر توسط ربات‌ها به‌صورت اتوماتیک انجام می‌گیرد و برداشت‌های رمزارز کمتر از یک ساعت بسته به‌سرعت شبکه بلاکچین رمزارز موردنظر انجام می‌شود.
محدودیت در تعداد ارزها
تعداد ارزهای دیجیتال در برخی از صرافی‌های ایرانی واقعاً محدود است. مثلاً بزرگ‌ترین صرافی‌های ایرانی کمتر از ۵۰ ارز اصلی را پشتیبانی می‌کنند که این باعث می‌شود عده‌ای از کاربران از صرافی‌های ایرانی به‌منظور شارژ حساب صرافی خارجی خود استفاده کنند.
همچنین کاربران برای خریدوفروش انواع ارزهای دیجیتال باید حتماً ریال یا تتر موجود داشته باشند.
این یعنی در اکثر صرافی‌های ایرانی شما نمی‌توانید با بیت‌کوین، اتریوم یا هر ارز دیجیتال دیگری خرید انجام بدهید که این منجر به برخی محدودیت‌ها مخصوصاً برای ماینرها می‌شود. به‌عنوان‌مثال، اگر شما ماینر بیت‌کوین هستید و به‌صورت ماهانه حساب صرافی خود را با بیت‌کوین شارژ می‌کنید، باید مقدار کارمزد در تبدیل به ریال و مقداری کارمزد در خرید ارز دیجیتال موردنظر خود بپردازید. درحالی‌که در صرافی‌های خارجی شما می‌توانید مستقیماً با بیت‌کوین ارزهای دیگر را معامله کنید.
محدودیت در شبکه‌های بلاکچین
برخی از صرافی‌ها تنها یک بستر خاص را پشتیبانی می‌کنند مثلاً شما تتر را فقط می‌توانید روی شبکه اتریوم معامله کنید و از شبکه ترون یا بایننس اسمارت چین پشتیبانی نمی‌کنند.
ابزارها و امکانات پیشرفته‌تر
ابزارهای پیشرفته‌ای مثل استاپ لاس (حد ضرر) و OCO در صرافی‌های ایرانی موجود نیست و این باعث می‌شود تعیین حد ضرر برای دارایی‌ها بسیار مشکل شود. البته صرافی‌هایی مثل نوبیتکس، والکس، بیت پین و تبدیل اخیراً این ابزارها را به صرافی خود اضافه کرده‌اند.[منبع: میهن بلاکچین]
قابلیت استیکینگ و قرض گرفتن از صرافی‌ها، اهرم‌ها و موارد مختلف که دلایل جاذبه صرافی‌های خارجی ارزهای دیجیتال به شمار می‌آیند، در اکثر صرافی‌های ایرانی وجود ندارد. البته از نظر شرعی فقها استفاده از اهرم در معاملات را حرام اعلام کرده‌اند اما وام گرفتن از صرافی‌ها در بانک‌ها بورس و سامانه‌های مالی ایرانی وجود دارد اما در صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی وجود ندارد.
امنیت پایین‌تر، ریسک بیشتر
خطر هک شدن دارایی‌های کاربران در کیف پول‌های گرم صرافی‌ها به‌شدت بالاست. زمانی که یک کاربر موقع ثبت‌نام تیک جمله قوانین را خوانده و با آن موافقم را می‌زند، یعنی صرافی در قبال رمزارزهای کاربران هیچ مسئولیتی ندارد و کاربران موظف‌اند بعد از خرید رمزارزها آنها را از کیف پول آنلاین خارج کنند.
البته با توجه به مشکلاتی که در صرافی کریپتولند برای دارایی‌های کاربران ایرانی به وجود آمد توصیه میکنیم به هیچ عنوان دارایی‌های خود را در صرافی‌های ارز دیجیتال نگهداری نکنید و تنها از کیف پول‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری امن مانند تراست ولت که رایگان است استفاده کنید.
البته بسیاری از صرافی‌های ایرانی اعلام کرده‌اند از کیف پول‌های آفلاین برای ذخیره‌سازی رمزارزهای خود استفاده می‌کنند که این باعث امنیت بالاتر دارایی مردم می‌شود.
وجود مشکلات در اکوسیستم نوپای ارزهای دیجیتال در ایران کاملاً طبیعی است امیدواریم که صاحبان صرافی‌ها و سیاستمداران قدم مثبتی در جهت رفع برخی از این مشکلات بردارند.شما در مواجهه با صرافی های ایرانی با چه مشکلاتی مواجه شدید؟
