وب ۳ چیست؟ | معرفی بهترین پروژه های موجود در وب ۳
تصور کنید نوع جدیدی از اینترنت داشته باشیم که هم بتواند هر ورودی را که به آن میدهید تفسیر کند و هم اینترنت و پلتفرمهای آن ورودی شما را درک کنند. چه این ورودی متن باشد، چه صوت و چه تصویر، اینترنت توانایی تفسیر آن را دارد. با وجود توضیحاتی که توسط پیشروان این حوزه داده شده، وب 3 تا عملی شدن فاصله زیادی در پیش دارد. این اصطلاح هنوز هم ابهامات زیادی دارد و در یک سمت منتقدان و در سمت دیگر، طرفداران آن قرار گرفتهاند. در میان مخالفان وب 3 بیشتر افرادی دیده میشود که مخالف ارزهای دیجیتال هستند. در این لیست نام افراد معروفی نیز به چشم میخورد. مهمترین این افراد، جک دورسی (Jack Patrick Dorsey) بنیانگذار توییتر است. او معتقد است که وب 3 تنها یک اصطلاح و یک ترند است که شرکتها برای سود بیشتر از آن استفاده میکنند. اما واقعاً وب 3 چیست و چگونه قرار است در زندگی ما تأثیر داشته باشد؟ تا انتها این مطلب را دنبال کنید تا درباره این اصطلاح و پروژههای مهم آن توضیح دهیم.
وب 1 چیست؟ (1989 تا 2005)
نسل اولیه اینترنت که با نام وب استاتیک هم شناخته میشود که در دهه 1990 میلادی فراگیر شد اما دسترسی و امکانات آن محدود بود. در آن روزگار ساختن صفحه در وبسایت یا حتی نظر دادن کار سادهای نبود. در وب 1 الگوریتمی برای غربالگری صفحات اینترنت وجود نداشت به این ترتیب، پیداکردن اطلاعات موردنیاز کار سختی بود. به بیان ساده با جاده یکطرفهای روبرو بودیم که تنها افراد معدودی توانایی تولید محتوا در آن را داشتند.
وب 2 چیست؟ (2005 تاکنون)
وب 2 با نام وب اجتماعی (Social Web) هم شناخته میشود و به لطف پیشرفت در زبانهای برنامه نویسی مانند HTML یا جاوا شاهد تغییرات بسیار زیادی در آن بودهایم. به این ترتیب پلتفرمها و وبسایتهایی ایجاد شد که قابلیت تعامل داشتند. برای مثال یوتیوب، ویکیپدیا (Wikipedia) یا فیسبوک نمونههای معروفی از این پلتفرمها هستند. به این ترتیب راه برای تولید محتوا توسط کاربر و شبکههای اجتماعی هموار شد و دادهها درون یا بین پلتفرمهای مختلف به اشتراک گذاشته میشد.
وب 3 چیست؟
وب 3 نسل سوم اینترنت است و قرار است در آن وبسایتها و برنامهها مانند انسان توانایی پردازش و تفسیر داشته باشند. این کار به کمک فناوریهایی مانند یادگیری ماشینی (Machine Learning)، کلان داده (Big Data)، دفتر کل غیرمتمرکز (DLT) و … انجام میشود. در ابتدا به این نوع اینترنت وب معنایی گفته میشد و قرار بر این بود که یک اینترنت مستقل، هوشمند و در اختیار همه داشته باشیم و همچنین دادههای موجود در اینترنت به روش غیرمتمرکز به یکدیگر متصل شوند تا از نسل فعلی اینترنت (وب 2) به سمت جدیدی حرکت کنیم.
علاوه بر این در این نوع اینترنت، کاربر و ماشین با یکدیگر تعامل دارند و برای رسیدن به این هدف برنامهها باید توانایی درک مفاهیم داشته باشند. با این توضیحات، دو پایه اصلی وب 3 هوش مصنوعی (AI) و وب معنایی هستند.
اگرچه به نظر میرسد این مفهوم کاملاً جدید باشد اما این فناوری از سال 2001 درحالتوسعه بوده است. این فناوری بهمرور با ظهور بلاک چین، هوش مصنوعی و فناوریهای مرتبط دیگر رشد کرد و در آینده بسیار بیشتر از قبل باعث مولد بودن اینترنت میشود. نسل سوم اینترنت در واقع مانند ارتقا و بهروزرسانی نسخههای قبلی خود یعنی وب 1 و وب 2 است.
ارتباط وب 3 با ارز دیجیتال و بلاک چین چیست؟
ازآنجاییکه وب 3 هم مانند بیشتر ارزهای دیجیتال بر پایه فناوریهای غیرمتمرکز است، انتظار داریم همگرایی قوی بین این مفاهیم وجود داشته باشد. به این ترتیب وب 3، ارز دیجیتال و بلاک چین بهنوعی به یکدیگر مرتبط میشوند. این 3 فناوری در آیندهای که شاید خیلی دور هم نباشد بهصورت یکپارچه خواهند بود و به نظر میرسد این کار با استفاده از قرارداد هوشمند انجام خواهد شد.
چنین دستیابی میتواند باعث رشد در همه زمینههای زندگی انسان شود. برای مثال تغییر روشهای ذخیرهسازی داده، تراکنشها، بهاشتراکگذاری فایل و یا حتی تأمین انرژی تغییر خواهد کرد. برای مثال ارز دیجیتال فایل کوین (Filecoin) روشهای جدیدی برای ذخیرهسازی داده ارائه کرده است. همچنین حوزه دیفای (Defi) نیز هنوز جای رشد بسیار زیادی دارد.
ویژگی های پروژه های موجود در وب 3
- کاربردی بودن
- بنیادی بودن
- غیرمتمرکز بودن
- برتری نسبت به نمونههای مشابه و متمرکز
بهترین پروژه های موجود در وب 3 کدامند؟
ازآنجاکه حوزه وب 3 ارتباط عمیقی با دنیای ارزهای دیجیتال دارد در ادامه تعدادی از مهمترین پروژههای موجود در حوزه وب 3 بررسی شده است. دقت کنید که این ارزهای دیجیتال ممکن است موفق شوند یا نشوند اما در حال حاضر در بین پروژههای مطرح در این زمینه هستند. نمیتوان به طور قطعی بیان کرد که بهترین پروژه وب 3 چیست زیرا هرکدام، یک هدف خاص را دنبال میکنند.
- هلیوم Helium (HNT)
- پولکادات (DOT) Polkadot
- چین لینک Chainlink (LINK)
- لایوپیر Livepeer (LPT)
- فایل کوین Filecoin (FIL)
- بیت تورنت BitTorrent (BTT)
- آرویو Arweave (AR)
- اودیوس Audius (AUDIO)
- بیسیک اتنشن (BAT) Basic Attention Token
- گراف The Graph (GRT)
پروژه هلیوم Helium (HNT) از پروژه های ادغام کننده اینترنت اشیا در وب 3
پروژه هلیوم با تمرکز بر اینترنت اشیا (IOT) به وجود آمده که جایگاه مهمی در وب 3 خواهد داشت. شبکه اصلی این پروژه در سال 2019 راهاندازی شد اما سابقه پروژه به سالهای قبلتر برمیگردد. هدف اصلی شبکه هلیوم ارائه بستری برای اینترنت اشیا در آینده و شناسایی مشکلات فعلی در این حوزه است. از توکن یا ارز آن نیز برای پرداخت درون شبکه استفاده میشود.
هلیوم در سال 2013 توسط امیر حلیم (Amir Haleem)، شاون فانینگ (Shawn Fanning) و شان کری (Sean Carey) راهاندازی شد. فانینگ از توسعه دهندگان سرویس Napster (یک پلتفرم اشتراکگذاری موزیک) و کری نیز در توسعه شرکت Where نقش داشت که این شرکت بعداً پی پال (paypal) را خریداری کرد. تیم توسعهدهنده هلیوم متشکل از افرادی است که هم از نظر سختافزاری و هم نرمافزاری مهارت مناسبی دارند.
مهمترین صرافیهایی که ارز هلیوم در آنها موجود است شامل موارد زیر هستند:
- بایننس
- io
- اف تی ایکس
اینترنت اشیا نقش مهمی در وب 3 دارد به همین دلیل پروژههایی مانند هلیوم میتوانند آینده مناسب داشته باشند اما هیچچیز قطعی نیست. پیشبینی میشود در سال 2022 پروژههای بسیار زیادی به وجود خواهد آمد که قطعاً رقابت در این فضا سخت است. با وجود این، ارز دیجیتال هلیوم هنوز هم حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
پولکادات (DOT) Polkadot
یکی از بهترین پروژههای موجود در ارزهای دیجیتال که توکن بومی آن با نام dot شناخته میشود پولکادات است. در حال حاضر در این اکوسیستم تمرکز زیادی روی وب 3 گذاشته شده و میتوان آن را یکی از بهترین پروژه های وب 3 دانست.
چین لینک Chainlink (LINK)
سؤال بعدی در ارتباط با مفهوم وب 3 این است که تأمینکننده داده در وب 3 چیست؟ پروژه Chainlink در سال 2017 راهاندازی شد و هدف آن واردکردن داده به فضای بلاک چین است. تابهحال به این فکر کردهاید که چگونه میتوان دادهها را از دنیای واقعی وارد قرارداد هوشمند کرد؟ در اینجا یک واسطه به نام چین لینک وجود دارد که یک اوراکل نامیده میشود. اوراکلها بهعنوان واسطه بین شبکههای بلاک چین یا یک شبکه خاص و دنیای واقعی عمل میکنند.
دقت داشته باشید که این شبکه غیرمتمرکز یک بلاک چین نیست و روش کار آن با بلاک چین متفاوت است. بهاینترتیب شاهد یک پروژه متفاوت در ارزهای دیجیتال هستیم.
بنیانگذار این پروژه سرگئی نظروف (Sergey Nazarov) است که در رشته مدیریت بازرگانی دانشگاه نیویورک تحصیل کرده است. افراد دیگری هم به تیم این پروژه اضافه شدهاند که از جمله آنها میتوان به استیو الیس (Steve Ellis) اشاره کرد که در زمینه علوم کامپیوتر تخصص دارد.
مهمترین صرافیهایی که در آنها ارز دیجیتال مربوط به این پروژه (link) عرضه شده شامل موارد زیر هستند:
- بایننس
- کوین بیس
- کوکوین
- هوبی گلوبال
- اف تی ایکس
آینده بسیاری از پروژهها در حال حاضر و در آینده به اوراکلها وابسته است. ممکن است در آینده بلاک چینها قابلیتهای بیشتری داشته باشند که نیاز به اوراکل را از بین ببرد. با وجود این، هنوز هم پروژههایی مانند چین لینک میتوانند مفید باشند اما برای سرمایه گذاری باید از دیدگاه اقتصادی و مالی هم به این پروژهها نگاه کرد.
لایوپییر Livepeer (LPT)
این پروژه یک پلتفرم برای به اشتراکگذاری ویدئو بهصورت غیرمتمرکز است و میتواند تحول زیادی در حوزه خودش ایجاد کند. پروژه Livepeer در بستر شبکه اتریوم است و با توکن LPT به کاربران خود پاداش میدهد. توسعهدهندگان میتوانند در بستر Livepeer پلتفرمهای مختلف برای اشتراکگذاری ویدئو ایجاد کنند که این کار با APIهای پروژه امکانپذیر است.
افرادی که ارز دیجیتال این شبکه را دارند به امنیت آن کمک میکنند و با استیک کردن نیز سود دریافت میکنند. افرادی نیز بهعنوان ماینر برای پردازش ویدئوها وجود دارند که به آنها ارز LPT پاداش داده میشود.
این پروژه در سال 2017 و توسط شرکتی با همان نام Livepeer به وجود آمد و توسعهدهندگان اولیه آن داگ پتکانیکس (Doug Petkanics) و اریک تانگ (Eric Tang) بودند. داگ پتکانیکس فارغالتحصیل رشته علوم کامپیوتر از دانشگاه پنسیلوانیا است و سابقه فعالیت در پروژهها و شرکتهای بزرگ را دارد. اریک تانگ نیز فارغالتحصیل رشته مهندسی برق و کامپیوتر از دانشگاه کارنگی ملون (Carnegie Mellon) است. او نیز سابقه کاری زیادی بهویژه در زمینه توسعه نرمافزار دارد.
ارز LPT در صرافیهای زیر وجود دارد:
- بایننس
- کوین بیس
- Bithumb
- هوبی گلوبال
- کوکوین
این پروژه درصورتیکه بهصورت عمومی فراگیر شود آینده درخشانی خواهد داشت. پلتفرمهایی مانند تیک تاک و اینستاگرام نشان دادهاند که استقبال از محتوای ویدئویی زیادی است و وجود یک پلتفرم غیرمتمرکز در این زمینه میتواند یک تحول بزرگ باشد.
پروژه فایل کوین Filecoin (FIL) و امنیت دادهها در وب 3
تابهحال به سایتهایی که فضای ذخیرهسازی در اختیار شما قرار میدهند فکر کردهاید؟ اگر بتوان نمونه غیرمتمرکز آنها را ساخت شاهد پیشرفت بزرگی هستیم. فایل کوین این قابلیت را فراهم کرده است و توکن آن هم بهعنوان پاداش به افرادی که فضای ذخیرهسازی در اختیار دیگران قرار میدهند داده میشود.
بیت تورنت BitTorrent (BTT)
بیت تورنت یکی از پروژههایی است که تمرکز خود را روی محتوا گذاشته است. این پروژه بهتازگی از شبکه ترون خارج شده و شبکه منحصربهفرد خود را دارد که نشان میدهد توسعه دهندگان آن برنامههای مناسبی برای آینده دارند. ازآنجاکه محتوا در فضای اینترنت نقش زیادی دارد و تقریباً تمام این فضا را تشکیل میدهد بهتر است نگاهی هم به پروژههای محتوامحور داشته باشید.
پروژه آرویو Arweave (AR) از پلتفرم های ذخیره سازی توزیع شده دادهها
Arweave یک شبکه برای ذخیرهسازی غیرمتمرکز است که به دنبال ارائه یک بستر برای ذخیرهسازی نامحدود دادهها است. این پروژه با نام هارددیسک ذخیرهسازی عمومی هم شناخته میشود که یک لقب مناسب برای آن است. در این شبکه از ارز AR برای پاداش دادن به ماینرها استفاده میشود که کار آنها کمک به ذخیرهسازی داده است. این پروژه در سال 2017 معرفی شد اما در سال 2018 تغییر نام داد و در همان سال نیز رسماً راهاندازی شد.
این پروژه توسط سم ویلیامز (Sam Williams) و ویلیام جونز (William Jones) که هر دو در مقطع دکترا در دانشگاه کنت تحصیل میکردند راهاندازی شد. تمرکز ویلیامز بر روی سیستمهای ذخیرهسازی غیرمتمرکز بود و جونز نیز در زمینه گراف و شبکههای عصبی مطالعه میکرد. اگرچه این پروژه در ابتدا بهصورت متمرکز تأسیس شد اما با مرور زمان جامعه آن رشد کرد و بهصورت غیرمتمرکز درآمد.
برای خرید این ارز دیجیتال میتوانید از صرافیهای زیر استفاده کنید:
- بایننس
- io
- هوبی گلوبال
- کوکوین
نیاز به فضای ذخیرهسازی روزبهروز در حال افزایش است و حتی شرکتهای بزرگی مانند گوگل نیز برای ذخیرهسازی دادههای خود نیاز به کمک دارند. به این ترتیب این پروژه میتواند آینده مناسبی داشته باشد اما در حال حاضر چند رقیب برای Arweave وجود دارد و قطعاً در آینده نیز اینطور خواهد بود.
اودیوس Audius (AUDIO)
Audius یک پروتکل پخش موزیک غیرمتمرکز است که در ابتدا روی شبکه POA راهاندازی شد اما در حال حاضر در بستر شبکه سولانا (Solana) قرار دارد. این پروژه برای حل مشکلات صنعت موسیقی به وجود آمد که در آن حقوق خوانندگان رعایت نمیشود و با مشکلاتی مانند عدم شفافیت در حقوق افراد در این زمینه روبرو هستیم. توکن این شبکه با نام AUDIO شناخته میشود و کاربرد آن افزایش امنیت در شبکه و پرداخت است.
هدف این پروژه این است که هنرمندان و طرفداران آنان بستری برای فعالیت داشته باشند. هنرمندان میتوانند موسیقی خود را در این شبکه آپلود کنند و طرفداران نیز از آنها لذت ببرند. پروژه اودیوس طرحهایی برای تغییر روش پرداخت در آینده دارد که باعث افزایش کارایی آن خواهد شد و در صورتی که عملی شود تأثیر زیادی روی آینده ارز آن (AUDIO) خواهد داشت.
این پروژه در سال 2018 و توسط رونیل رومبرگ (Roneil Rumburg) و فارست برونینگ (Forrest Browning) که هر دو کارآفرین ساکن در کالیفرنیا بودند تأسیس شد. هر دوی این افراد، سابقه کار با پروژههای هوش مصنوعی و ذخیرهسازی داده دارند. علاوه بر این، بینگ گوردون (Bing Gordon) که از بنیانگذاران EA Games است نیز در این پروژه مشارکت دارد.
در حال حاضر از صرافیهای زیر میتوانید برای خرید این ارز اقدام کنید:
- بایننس
- io
- بیت استمپ (Bitstamp)
- اف تی ایکس
برخی اعتقاد دارند که Audius جایگزینی برای اسپاتیفای (Spotify) است. اگرچه چنین چیزی دور از ذهن نیست اما درصورتیکه موفقیتآمیز باشد بسیار بزرگتر از Spotify خواهد بود. با وجود این باید تحرکات این ارز را زیر نظر داشته باشید و سپس برای سرمایه گذاری در آن اقدام کنید.
بیسیک اتنشن (BAT) Basic Attention Token
تا به حال به این فکر کردهاید که نقش تبلیغات در وب 3 چیست؟ پروژه BAT با نام نسل بعدی تبلیغات دیجیتال شناخته میشود که بر مبنای فناوری بلاک چین شکل گرفته است. از ارز دیجیتال این پروژه برای پاداشدهی استفاده میشود و هدف این است که تبلیغات دیجیتال بازدهی بهتری داشته باشند.
روش کار این پروژه استفاده از یک مرورگر به نام Brave است و در آن کاربران میتوانند آگهیهای مختلف تماشا کنند و در ازای آن ارز دیجیتال این پروژه (BAT) بهعنوان پاداش به آنها پرداخت میشود. از سوی دیگر تبلیغکنندهها نیز بستری امن دارند که از تقلب و سو استفاده دور است.
این پروژه در سال 2017 توسط برندن ایچ (Brendan Eich) و برایان باندی (Brian Bondy) که هر دور در زمینه مرورگرهای اینترنتی بسیار شناخته شده هستند ایجاد شد. شرکت Brave Software پشتیبان این ارز است و تیم قدرتمندی هم در زمینه توسعه نرمافزار دارد. این پروژه در عرضه اولیه (ICO) توانست 35 میلیون دلار سرمایه جمعآوری کند که یکی از پروژههای پیشتاز از این نظر است.
برای خرید این ارز صرافیهای زیر در دسترس هستند:
- بایننس
- کوین بیس
- Bithumb
- هوبی گلوبال
با توجه به اینکه نیاز به تبلیغات دیجیتال همیشه وجود دارد این پروژه یکی از نوآوریهای بسیار جالب در ارزهای دیجیتال است. درصورتیکه استفاده از آن فراگیر شود میتوان آینده بسیار مناسبی برای آن متصور بود بهویژه اینکه رقیب چندان مطرحی هم ندارد.
پروژه گراف The Graph (GRT) پروژه یکتا در جستجو داده های وب 3
موتور جستجوی وب 3 چیست؟ پاسخ این سؤال یک پروژه بسیار عظیم به نام گراف (The Graph) است. این پروژه برای ایندکس کردن (indexing) و جستجوی داده در فضای بلاک چین استفاده میشود و در حال حاضر برای شبکههایی مانند اتریوم و IPFS اجرا شده است. این پروژه در فضای دیفای و وب 3 حرفهای زیادی برای گفتن خواهد داشت و هر شخص میتواند در توسعه آن نقش داشته باشد. علاوه بر این، گراف قصد دارد که شبکه اختصاصی خودش را هم راهاندازی کند که یک گام بزرگ محسوب میشود.
تا امروز بیش از 3000 زیر گراف (subgraph) در این شبکه راهاندازی شده که نقش نودهای آن را دارند. این پروژه در توسعه پروژههای دیگر مانند یونی سواپ (Uniswap)، AAVE و Livepeer به کار گرفته شده است.
گراف در سال 2020 و توسط تیمی از افراد توسعهدهنده اتریوم و بسیاری از پروژههای بزرگ ارزهای دیجیتال راهاندازی شد وهم اکنون در سبد سرمایه گذاری شرکتهای بسیار زیادی قرار دارد.
در حال حاضر برای خرید این ارز میتوانید از صرافیهای زیر استفاده کنید:
- بایننس
- کوین بیس
- هوبی گلوبال
- io
گراف یک پروژه بسیار بزرگ است و درصورتیکه به اهداف خود برسد تغییرات بسیار زیادی در فضای بلاک چین و ارزهای دیجیتال ایجاد خواهد کرد. بسیاری از کارشناسان درباره ویژگیهای منحصربهفرد این پروژه نظرات مختلف دادهاند که نشاندهنده اهداف جاهطلبانه تیم توسعهدهنده است. با وجود این باید مراقب بود زیرا اهداف این پروژه بسیار بزرگ است و البته از دیدگاه سرمایه گذاری هم باید به آن نگاه کرد نه این که تنها جنبههای فنی بررسی شود.
سخن پایانی
در این مطلب بهصورت کامل توضیح داده شد که وب 3 چیست و چه اهدافی را دنبال میکند. نسل سوم اینترنت به دنبال افزایش تعامل بین انسان و ماشین است و در این میان پروژههای زیادی توسعه داده شدهاند. تعدادی از این پروژهها در حوزه ارزهای دیجیتال فعالیت دارند که تعدادی از مهمترین پروژههای موجود را بررسی کردیم.
بعد از ظهور بلاک چین و ارزهای دیجیتال، فناوریهای جدیدی در حال ظهور هستند. وب 3 یکی از اصطلاحاتی است که اولینبار توسط گوین وود مطرح شد. گوین وود کسی است که در ایجاد و توسعه اتریوم و پولکادات نقش مهمی داشته است.
وب 3 اصطلاحی است که شامل تمام محدوده بلاک چین غیرمتمرکز میشود. بهعبارتدیگر تمامی اپلیکیشنها، ارزهای دیجیتال، دیفای و … در این حوزه قرار میگیرند. بهاینترتیب شاهد یک اینترنت غیرمتمرکز خواهیم بود.
منابع:
https://coinmarketcap.com/currencies/livepeer/
https://coinmarketcap.com/currencies/chainlink/
https://coinmarketcap.com/currencies/the-graph/
https://coinmarketcap.com/currencies/basic-attention-token/
https://coinmarketcap.com/currencies/audius/
https://coinmarketcap.com/currencies/arweave/
https://gadgets.ndtv.com/cryptocurrency/opinion/top-web3-web-3-crypto-2022-2681871
https://coinmarketcap.com/alexandria/article/what-is-web-3-0